De risico's worden nader toegelicht in de volgende onderdelen:
Geldleningen en garanties
We lopen risico met de instellingen waaraan we een lening hebben verstrekt of waarvoor we een garantie hebben afgegeven. We beoordelen jaarlijks de begrotingen en jaarrekeningen van deze instellingen. Voor de leningen en garantstellingen geldt dat er hypothecaire zekerheden zijn of dat er sprake is van voldoende solide instellingen die zelf tegenvallers kunnen opvangen via de tariefstelling voor hun diensten en producten.
Risico's in verbonden partijen
De gemeente loopt het risico dat tekorten die zich voor doen bij verbonden partijen door werken naar het resultaat van de gemeente zelf. Als in een van de gemeenschappelijke regeling er een groot nadelig resultaat ontstaat worden de deelnemers aan de regeling geacht dit samen op te vangen.
In het overzicht van de verbonden partijen wordt hieraan per partij apart aandacht aan besteed.
Voor de gemeenschappelijke regelingen geldt dat zich geen bijzondere risico's voordoen die opname in het overzicht risico's nodig maken.
Een ander aspect betreft de privaatrechtelijke verbonden partijen. Dit zijn de Port of Den Helder, de Luchthaven, Willemsoord BV en Zeestad. Voor de Port of Den Helder en voor de Luchthaven geldt In deze partijen is het risico dat het ter beschikking gestelde risicodragend vermogen als eerste wordt aangesproken bij nadelige resultaten. Dit kan uiteindelijk betekenen dat de gemeente de financiële waardering van de partij moet bijstellen. Voor Willemsoord en Zeestad geldt dat er het risicodragend vermogen beperkt is tot de storting bij oprichting van de BV,
Voor alle vier geldt dat naast het inzicht in de risico's via het overzicht verbonden partijen er ook apart aandacht wordt besteed aan de stand van zaken. Dit gebeurd langs twee wegen:
a. via de paragraaf weerstandsvermogen waarin wordt stil gestaan bij de risicovolle ontwikkelingen;
b. meer uitgebreid via de halfjaar rapportages over de privaatrechtelijke partijen aan de gemeenteraad.
Voor de begroting 2026 is er geen aanleiding om een apart financieel risico op te nemen voor de privaatrechtelijke verbonden partijen.
Schadeclaims en planschades
In deze paragraaf treft u een overzicht van de tegen de gemeente Den Helder ingediende schadeclaims en de risico’s die er bestaan op planschades. Planschade is financiële schade die een persoon of bedrijf lijdt als gevolg van een planologische maatregel.
Schadeclaims en planschades waarvan het verwachte effect van de reguliere processen op de programmabegroting 2026 minder is dan € 100.000 worden buiten beschouwing gelaten. In de toelichting komen enkele specifieke zaken aanbod.
Schadeclaims
Middenweg 172-174
In 2018 is in opdracht van de gemeente het voormalig postkantoor op Middenweg 172-174 in Den Helder ontruimd. De ontruimings- en opslagkosten komen voor rekening van de voormalig gebruiker. Omdat hij geen verhaal bood voor deze kosten, heeft de gemeente beslag gelegd op zijn kunstcollectie. Deze kunstcollectie is executoriaal verkocht. De opbrengst van deze executieverkoop wordt onder meerdere schuldeisers verdeeld, waaronder de gemeente. De voormalig gebruiker is het niet eens met verdeling van de opbrengst onder de schuldeisers: hij vordert schadevergoeding. Hierover is een procedure aanhangig bij de rechtbank Noord-Holland. De verwachting is dat hier eind 2025 meer duidelijkheid over komt. Het risico in deze zaak wordt voorlopig als PM-post begroot.
Watertoren
De afronding van de renovatie van de Watertoren door de beoogde erfpachter daarvan duurt langer dan de bedoeling was. Met de beoogde erfpachter zal de komende tijd worden besproken of en zo ja, hoe de renovatie alsnog kan worden afgerond. Het is op dit moment onduidelijk of dit financiële consequenties heeft voor de gemeente.
Bestuursdwang
In verband met de beginselplicht tot handhaving en het feit dat bouwwerken geen gevaar mogen opleveren voor bewoners, gebruikers en omgeving is in maart 2022 tot handhaving overgegaan met betrekking tot een jachthaven. Doel hiervan is overtreding van diverse wetgeving, zoals o.a. Woningwet, Bouwbesluit 2012 en de Algemene plaatselijke verordening Den Helder 2021 (APV), te laten eindigen. De eigenaar is in eerste instantie in de gelegenheid gesteld de overtredingen te beëindigen. De daarvoor gegeven termijnen zijn meerdere malen verruimd. Dit heeft niet geleid tot de vereiste beëindiging van de overtredingen. Om die reden is een lastgeving aan de eigenaar opgelegd. Aan deze lastgeving is niet voldaan.
Vanwege de mate van gevaarzetting door de overtredingen is het noodzakelijk dat de gemeente de overtredingen zo spoedig mogelijk gaat beëindigen. In de eerste helft van 2025 zijn de uit te voeren werkzaamheden verder uitgewerkt, indien de werkzaamheden door de gemeente worden opgedragen zullen de kosten worden verhaald op de eigenaar van de jachthaven.
Medio 2025 is de gemeente opnieuw in gesprek gekomen met de eigenaar over het alsnog zelf uitvoeren van de werkzaamheden. Het risico in deze inmiddels langlopende zaak wordt voorlopig als PM-post begroot.
Verzakkingsschade oeverbeschoeiing Willem-Alexanderhof
Er is schade aan de oeverbeschoeiing in delen van Willem-Alexanderhof. De schade's zijn zichtbaar aan de oeverbeschoeiing zelf en er is zichtbare schade in tuinen van bewoners. Er wordt nader onderzoek gedaan naar schade en verantwoordelijkheden. Tot dat het onderzoek is afgerond kan er geen duiding plaatsvinden van de omvang van de schade waarvoor de gemeente aansprakelijk kan worden geacht.
Arbeidsrechtelijke geschillen
Er zijn geen arbeidsrechtelijke geschillen.
Planschade en nadeelcompensatie
Algemeen
Ten gevolge van diverse omgevingsplanprocedures en omgevingsvergunningen bestaat er een (doorlopend) risico op planschade. Het is niet mogelijk om op voorhand uitspraken te doen over de hoogte van het mogelijke schadebedrag, maar het risico op planschade wordt momenteel op zeer gering ingeschat.
Besluiten op aanvragen omgevingsvergunning voor een activiteit als bedoeld in artikel 5.1 van de Omgevingswet kunnen de gemeente een risico van planschade opleveren. Een inschatting hiervan leidt tot een risico van maximaal € 250.000. Hierbij wordt opgemerkt dat deze planschade doorgaans wordt verlegd naar de vergunninghouder/initiatiefnemer.
Voor planschade die het gevolg kan zijn van andere gewijzigde plannen wordt een bedrag van € 100.000 geraamd.
Sinds 1 januari 2024 kan met de komst van de Omgevingswet makkelijker een beroep op nadeelcompensatie worden gedaan. Op dit moment worden projecten steeds meer integraal aangepakt en daarmee omvangrijker. Dergelijke projecten hebben een langere doorlooptijd. Eventuele negatieve effecten van projecten worden daarmee ook langduriger en daardoor meer door burgers en bedrijven gevoeld. Dit brengt met zich mee dat de kans dat een beroep op nadeelcompensatie wordt gedaan groter wordt. Om die reden wordt voor nadeelcompensatie een bedrag van € 100.000 geraamd.
Nadeelcompensatie
Er is een verzoek om nadeelcompensatie ontvangen van een eigenaar van een pand dat zich bevindt in de nabijheid van de coffeeshops in de Koningstraat. Naar aanleiding van verleende vergunningen aan de coffeeshops claimde verzoeker € 618.542 aan financieel nadeel.
Het kan voorkomen dat gemeentelijk handelen of gemeentelijke besluitvorming rechtmatig is, maar wel financieel nadeel veroorzaakt. In bepaalde gevallen moet dat financieel nadeel dan worden vergoed, al dan niet gedeeltelijk. De hoogte van de compensatie moet redelijk zijn. De vergoeding dekt niet het volledige financiële nadeel.
Het verzoek om nadeelcompensatie is afgewezen vanwege verjaring. Het door verzoeker ingediende bezwaar is ongegrond verklaard. Ook het nadien door verzoeker ingestelde beroep is door de rechtbank ongegrond verklaard. Hiertegen heeft verzoeker hoger beroep ingesteld. Dit hoger beroep loopt nog. De verwachting is dat hier in 2025 meer duidelijkheid over komt. Het financiële risico voor de gemeente wordt in afwachting van het hoger beroep vooralsnog beperkt ingeschat.
Zaken die aanhangig zijn bij de verzekeraar van de gemeente
Diverse bedrijven en particulieren hebben claims ingediend tegen de gemeente ten gevolge van verzilting van het oppervlaktewater.