Opvolging aanbevelingen onderzoeken rekenkamer

Algemeen

De rekenkamer onderzoekt of het geld van de gemeente zinnig, zuinig en zorgvuldig is besteed. Op basis daarvan wordt de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het gemeentebestuur bepaald. De rapporten van de rekenkamer zijn openbaar en voor iedereen toegankelijk.
In de uitgebrachte rapporten zijn aanbevelingen opgenomen die worden voorgelegd aan de gemeenteraad.
In deze paragraaf wordt ingegaan op de opvolging van die aanbevelingen.

Informatiebeveiliging

In opdracht van de rekenkamer is een Informatiebeveiligings-onderzoek  uitgevoerd bij de gemeente Den Helder met als focus het beveiligingsniveau van de facetten ‘organisatie’, ‘de mens’ en techniek.  Dit informatiebeveiligings-onderzoek heeft plaatsgevonden in de periode mei 2023 t/m januari 2024.  De hoofdvraag van het onderzoek is als volgt: ‘Is de informatieveiligheid bij de gemeente Den Helder voldoende gewaarborgd?’

Met de volgende doelen op het gebied van IB&P wordt opvolging gegeven aan de aanbevelingen van het onderzoek van de rekenkamer naar informatiebeveiliging.

1. Aanstellen van een fulltime ISO en een fulltime PO voor het faciliteren van de medewerkers in het nemen van verantwoordelijkheden en correct handelen op het vlak van informatieveiligheid en privacy en om het strategisch informatiebeveiligingsbeleid tactisch en operationeel in de organisatie in te bedden.
2. De CISO en de FG zijn op strategisch niveau in de organisatie gepositioneerd.
3. Er wordt gewerkt volgens het jaarlijks informatiebeveiligingsplan welke door is opgesteld onder leiding van de directie.  
4. Risicomanagement is onderdeel van de bedrijfsvoering en de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van risicoanalyses is belegd bij (lijn) management. Het (lijn)management wordt bij de uitvoering gefaciliteerd door een fulltime aangesteld ISO.
5. Leveranciersmanagement, waarbij jaarlijkse controle op de naleving door de leveranciers van de eisen, is middels workflow onderdeel van de verantwoordelijkheid van het (lijn)management waardoor aankopen altijd langs IB&P gaan.  
6. Een continuïteit/crisismanagementplan is opgesteld en er worden periodiek oefeningen gehouden om te waarborgen dat de plannen het team in de praktijk functioneren.
7. De FG rapporteert aan het hoogst leidinggevend orgaan binnen de gemeente, het college, om de onafhankelijk te kunnen waarborgen. De FG is op het daarvoor benodigde strategische niveau in de organisatie gepositioneerd.
8. Het privacybeleid is geactualiseerd en faciliteert de uitvoering hiervan. Er wordt een fulltime PO aangesteld die de uitvoering van het actuele privacybeleid mede faciliteert.
9. Aan de specifieke beleidsprocessen rondom dataclassificatie wordt aandacht besteedt door
   i-bewustwordingsprogramma’s en voorbeeldgedrag.
10. De geldende eisen en procedures worden breder bekend gemaakt bij de medewerkers middels gerichte communicatieprogramma’s en i-bewustzijnstrainingen en micro-learnings.

Benchmarkonderzoek Energiebesparingsplicht Den Helder

Over het Benchmarkonderzoek heeft de rekenkamer een brief gestuurd die eindigt met een aantal aanbevelingen.

Aanbeveling aan de raad:
Praat mee als raad en neem een positie in. We doen enkele suggesties van vragen die u met elkaar kunt bespreken: Welke kaders wilt u het college meegeven voor een volgend energiebesparingsakkoord (vanaf 2026), beschikt u over voldoende informatie om te controleren of de resultaten uit het energiebesparingsakkoord (2022-2025) zijn gerealiseerd en of de beoogde CO2-reductie in 2030 zal worden behaald, ontvangt u voldoen informatie om uw controlerende taak uit te voeren?

Aanbevelingen aan het college:
De omgevingsdienst NHN voert de toezichtstaken voor 16 gemeenten (inclusief Den Helder) en de provincie Noord-Holland uit. Uit de informatie die de rekenkamers Alkmaar, Den Helder, Hollands Kroon en Den Helder hebben ontvangen, verwacht  de rekenkamer dat bovenstaande bevindingen over de OD NHN ook gelden voor de andere deelnemers. De rekenkamer heeft de volgende vier aanbevelingen aan het college uitgebracht:

1. Ga samen met de overige opdrachtgevers met de OD NHN het gesprek aan over wat ervoor nodig is om het toezicht door de OD NHN op orde te krijgen.
2. Ga samen met de overige opdrachtgevers met de OD NHN het gesprek aan over de periodiek te verstrekken informatie over resultaten in termen van de realisatie van de geplande activiteiten, het energiebesparingspotentieel en de gerealiseerde energie- en CO2-reductie.
3. Informeer de raad periodiek over het toezicht en over de realisatie van de doelstelling om in 2030 de CO2 gereduceerd te hebben met 55%. Zorg ervoor dat er ook toezicht plaatsvindt op de naleving van de energielabel C-plicht voor eigenaren van kantoorgebouwen binnen de gemeentegrens van Den Helder. Dat toezicht vindt momenteel niet plaats.
4. Stel als gemeenschappelijke gemeenten een brief op aan de minister om te verzoeken de milieuopleidingen (die inmiddels allemaal zijn gesloten) opnieuw te openen en promoten om deskundig personeel te krijgen om de in dit rapport besproken taken uit te voeren.

Stand van zaken opvolging:
De provincie Noord-Holland heeft in samenwerking met gemeenten en de omgevingsdiensten, gewerkt aan een verlenging van het Energiebesparingsakkoord Noord-Hollandse Bedrijven 2022-2025 tot 31 januari 2026. De ambitie om op die datum alle bedrijven gecontroleerd te hebben, is teruggebracht tot de ambitie om alle bedrijven die op 1 januari 2025 bekend waren bij de OD NHN, te hebben geïnformeerd over de energiebesparingswetgeving.

De ambitie is naar beneden bijgesteld omdat de ingelopen achterstanden in de controles waarschijnlijk niet meer worden ingehaald. Hierover zijn met alle deelnemers gesprekken gevoerd, wat heeft geleid tot nadere afspraken in het verlengde Energiebesparingsakkoord. Voor de achterstanden noemt de provincie de volgende redenen: onvolledige data m.b.t. de omvang van bedrijvenbestand en energieverbruik, een lagere bereidwilligheid om te voldoen aan de wetgeving dan verwacht en personeelstekort. Anderzijds is de advisering van bedrijven in Den Helder wel volgens planning verlopen (budget is volledig besteed), waarbij de opbrengst in ton CO2-besparing is uitgedrukt.

De verlenging van het Energiebesparingsakkoord heeft het volgende opgeleverd:

• Betere afspraken over het uitdraaien van lijsten door OD NHN met daarin de periodieke voortgang
• Opschoning van data door de recente toegang tot de energieverbruiksgegevens van de netbeheerders
• Ontwikkelen van één portaal waarin de omgevingsdiensten data kunnen delen
• Expliciet benoemen dat geen toezicht op C-labels wordt uitgevoerd. Gemeenten dienen dit zelf te doen, aangezien de omgevingsdiensten dit niet oppakken en dat ook niet voornemens zijn.

Daarmee zijn de aanbevelingen 1 en 2 opgevolgd en een deel van aanbeveling 3. De verantwoording aan de raad over CO2-besparing in relatie tot de doelstelling in 2030, wordt via de jaarlijkse monitoring van het Programma Duurzaamheid 2024-2027 aangebonden. Tot slot gaan we met de OD NHN in gesprek over aanbeveling 4 om gezamenlijk een brief op te stellen.