Financiering

Kasgeldlimiet

De begrenzing van de renterisico’s op de kortlopende middelen vindt plaats door het bepalen van een kasgeldlimiet. Deze limiet is vastgesteld als een maximum percentage van het begrotingstotaal, dat met kortlopende middelen mag worden gefinancierd. De minister van Financiën heeft het percentage vastgesteld op 8,5.
In onderstaande tabel zetten we voor 2026 de kasgeldlimiet af tegen de verwachte ontwikkeling van de netto vlottende schuld.

Renterisiconorm

De begrenzing van de renterisico’s op de gemeentelijke langlopende geldleningenportefeuille (zowel opgenomen als uitgezet) vindt plaats door het vaststellen van een renterisiconorm. Dit is het maximum percentage van het begrotingstotaal, waarvan de rente door herfinanciering of renteherziening mag worden gewijzigd. De minister van Financiën heeft het percentage vastgesteld op 20. Dit komt overeen met een gemiddelde rentevast-periode van vijf jaar. Stijgt de marktrente in een jaar sterk, dan werkt dat door in maximaal 20% van het begrotingstotaal.
In onderstaande tabel zetten we de norm af tegen de feitelijke situatie. De gemeente voldoet ruimschoots aan de risiconorm.

Krediet-/debiteurenrisico

Bij de krediet-/debiteurenrisico’s bestaat de kans op een waardedaling van een uitstaande vordering als gevolg van het niet (tijdig) nakomen van de verplichtingen door een debiteur. Debiteurenbeheer is gerelateerd aan reguliere bedrijfsactiviteiten van de gemeente. Door een goed invorderingsbeleid is het kredietrisico als laag te kwalificeren.
Daarnaast staan we garant voor het betalen van de rente en aflossingen van geldleningen van verschillende partijen. Hierbij maken we onderscheid in directe garantstelling of als achtervangpositie bij het Waarborgfonds Sociale Woningbouw WSW). Bij de achtervangpositie van het WSW staat de gemeente voor 50% garant. Stichting Woontij, Stichting Woonzorg Nederland en de Woningstichting Den Helder zijn aangesloten bij het WSW.
Voor Port of Den Helder NV geldt dat er nog een rekening-courant verhouding is, welke niet is meegenomen in het overzicht. Deze maakt wel onderdeel uit van de maximale garantstelling.

Er zijn instellingen waarbij een maximum is afgesproken voor wat betreft de garantstellingen, deze zijn als volgt:

• Woningstichting Den Helder, met een maximum van € 250 miljoen
• Port of Den Helder BV, met een maximum van € 13,3 miljoen
• Scholen aan Zee met een maximum van € 13,25 miljoen en een looptijd van 15 juli 2019 tot en met 15 juli 2043 geldt.

Dit houdt in dat bovenstaande instellingen tot het door de gemeente vastgestelde maximum geldleningen kunnen aantrekken zonder tussenkomst van de gemeente. Uit de cijfers afkomstig van deze tabel blijkt dat bovengenoemde instellingen nog ruimte hebben ten aanzien van het gestelde maximum.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de gewaarborgde geldleningen per 31 december 2024.

Opgenomen en aan te trekken langlopende geldleningen

In de begroting 2026 en de meerjarenraming 2027-2029 wordt op basis van het staande beleid en de raming van de investeringen rekening gehouden met nieuw aan te trekken langlopende leningen. Het betreft de volgende leningen:
2025: € 25 miljoen
2026: € 25 miljoen
2027: € 16 miljoen
2028: €  9 miljoen
Voor deze nieuwe leningen geldt dat gerekend is met een rentepercentage van 3% en dat de verwachting is dat de leningen zullen worden afgesloten met een looptijd van 10 tot 20 jaar.
Het feitelijk aantrekken wordt elk jaar beoordeeld op basis van de werkelijke liquiditeitsbehoefte.
De vraag is daarbij niet of er moet worden geleend, maar wel de exacte omvang en bij welke looptijd het gunstigste rente percentage kan worden verkregen.
In het overzicht langlopende geldleningen is rekening gehouden met de in 2025 aan te trekken nieuwe lening.
De gemeente heeft de volgende omvang van de leningportefeuille:

Verstrekte langlopende geldleningen

Per 1 januari 2025 hebben we € 67,2 miljoen aan verstrekte langlopende geldleningen uitstaan. Het betreft geldleningen verstrekt aan:

Begrotingsgegevens Europese Monetaire Unie (EMU)

Het EMU-saldo is het verschil tussen de inkomsten en uitgaven van de overheid. Een negatief saldo geeft aan dat de overheid een tekort heeft: de uitgaven zijn groter dan de inkomsten. Het EMU-saldo van de lokale overheden telt mee voor het saldo van de totale Nederlandse overheid en draagt daarmee dus bij aan het EMU-tekort of overschot van de landelijke overheid. In het Verdrag van Maastricht is afgesproken dat het EMU-tekort van een land maximaal 3% van het Bruto Binnenlands Product (BBP) mag bedragen.
Op basis van de Wet FIDO behoort ingrijpen door de centrale overheid tot de mogelijkheden bij een dreigende overschrijding van het 3% EMU-tekort, voor zover dit wordt veroorzaakt door een ongewenste ontwikkeling van het saldo van de lokale overheden. Afspraak is dat het EMU-saldo in de begroting van de lokale overheden wordt opgenomen, zodat er inzicht is in de ontwikkeling daarvan.
Voor de begroting 2026 is het EMU-saldo € 37,6 miljoen nadelig. Dit nadeel wordt voornamelijk veroorzaakt door een hoog investeringsniveau. In de berekening van het EMU-saldo is rekening gehouden met de technische uitgangspunten, de uitkomsten van de meicirculaire (gemeentefonds) en de uitvoering van de voorstellen zoals die tot en met de begroting 2025 zijn vastgesteld.

Rente-omslag
De gemeente Den Helder hanteert de methode van totaalfinanciering. Dat wil zeggen dat we niet per investering een lening aantrekken, maar dat we naar het totaal van verwachte inkomende en uitgaande geldstromen kijken bij het aangaan van externe financiering. De rente die we over de aangetrokken leningen moeten betalen, willen we evengoed wel doorberekenen aan de investeringen. Om dat te kunnen doen, berekenen we het rente-omslagpercentage. Dat is het saldo van betaalde en ontvangen rente (toe te rekenen rente) afgezet tegen de boekwaarde van de activa. Via dit percentage verdelen we vervolgens de toe te rekenen rente over de individuele activa.